Boztepe’nin Eteklerinde Gizli Kalmış Bir Tarih: Kızlar Manastırı'nın Öyküsü
Trabzon’un siluetine zarifçe dokunan Boztepe’nin eteklerinde, kayalıkların arasında gizlenen Kızlar Manastırı (Theoskepastos), her mevsim ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Trabzon’da Boztepe’nin batı yamacında yer alan Kızlar Manastırı, 14. yüzyıldan bu yana ayakta kalan önemli bir Ortodoks ibadet ve yaşam kompleksidir. Kayalık zemin üzerine inşa edilen manastır, Komnenos Kralı III. Alexios döneminde, annesi Eirene Komnene tarafından yaptırılmıştır. Orijinal adı Theotokos Theoskepastos olan yapı, rahibeler için inşa edildiği için halk arasında “Kızlar Manastırı” olarak anılır.
Boztepe’nin sarp kayalıklarına yaslanan manastır kompleksi, yaklaşık 2800 m² alan kaplamaktadır.
Etrafı koruma amaçlı yüksek duvarlarla çevrilidir.
Yapı grubu; Anakaya Kilisesi, şapeller, çan kulesi, misafirhane, yemekhane, rahibe odaları, hamam ve anıt mezardan oluşur.
1923’e kadar aktif olarak kullanılan manastır, nüfus mübadelesi sonrası diğer birçok dini yapı gibi terk edilmiştir.
Bir süre çocuk hastanesi, daha sonra depremzedeler için barınak olarak kullanılmıştır.
2018’de restorasyon tamamlanmış, 2021’de Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından turizme açılmıştır.
Anayaka Kilisesi Manastırın en eski ve kutsal bölümüdür.
3.–4. yüzyıllarda doğal bir mağaranın genişletilmesiyle kiliseye dönüştürülmüştür.
Yarım daire formlu apsisi, vaftiz ayazması ve kayaya oyulmuş bir şapeli bulunur.
Duvarlarında İncil’den sahnelerin yer aldığı çok katmanlı freskler görülür; önemli kısmı tahrip olsa da 26 sahne seçilebilmektedir.
Çan Kulesi dört sütun üzerinde kare planlı, kiboryum (baldaken) tipinde tasarlanmıştır.
Üst katı günümüze ulaşmasa da sütun kaideleri ve içten tuğla örülü kubbesi hâlâ görülebilir.
Misafirhane ve yemekhane Anakaya Kilisesi’nin karşısında L şeklinde inşa edilmiştir.
Orijinal katlar tamamen çökmüş, mevcut yapı çelik konstrüksiyonla yeniden desteklenmiştir.
Dört katlı yapıda alt katlar yemekhane ve mutfak, üst katlar misafirhane olarak kullanılmıştır.
Rahibe Odaları (Yatakhane Bölümü) Eğitim gören rahibelerin konakladığı yedi odadan oluşur.
Bir oda tek katlı, diğerleri iki katlıdır.
Seyyah kayıtlarına göre 17. ve 19. yüzyıllarda 10 ila 30 rahibenin burada yaşadığı bilinmektedir.
Agios Konstantios Şapeli ve Anıt Mezar Manastırın kuzey terasında yer alır.
Tek apsisli, dikdörtgen planlıdır; kubbeli ana bölümün çevresi tonoz örtülüdür.
Mezarlık bölümündeki anıt mezar, 108 yaşına kadar burada yaşayan Metropolit Agios Konstantios’a aittir.
Hamam ve günlük işler Manastırın en çok zarar gören bölümüdür.
Su kanalları ve sarnıç kalıntılarından buranın hamam olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Yan kısımlar ise mutfak, depo veya işlik alanları olarak değerlendirilir.
Bugün Manastırda Neler Var?
Restorasyon sonrası yürüyüş yolları, izleme noktaları ve bilgilendirme panoları ile ziyaret edilebilir hâle getirildi.
Fotoğraf çekmek, tarih ve mimari detayları keşfetmek için ideal bir gezi rotasıdır.
Şehir merkezine yakınlığı sayesinde Boztepe turu ile kolayca birleştirilebilir.
