Zemheri döneminde hava sıcaklıkları, mevsim normlarının alt seviyelerine inme eğilimindedir. Bu dönemde geceleri ve gündüzleri arasındaki sıcaklık farkı artış gösterir, bu da ayaz ve don olaylarını daha sık hale getirir.
Zemheri Dönemi Ne Zaman Başlıyor?
Kış mevsiminin en çetin sürelerinden biri olarak bilinen zemheri, her yıl 22 Aralık tarihinde başlamaktadır. Bu dönem, 30 Ocak tarihine kadar devam eder. Kuzey Yarımküre'nin en uzun geceleri yaşandığı bu zaman dilimi, güneş ışınlarının yeryüzüne daha eğik açılarla ulaştığı bir süreçtir. Dolayısıyla bu tarihlerde hava sıcaklıkları gözle görülür derecede düşmekte; iç ve doğu bölgelerde sert kış şartları hâkim olmaktadır.
Zemheri Nedir ve Anlamı Nedir?
Zemheri kelimesi, kökeni Arapçaya dayanan ve "kışın en sert dönemi" anlamına gelen bir terimdir. Anadolu’da yüzyıllardır kullanılan bu kavram, yalnızca meteorolojik bir süreci değil, aynı zamanda kültürel bir anlatımı da gözler önüne sermektedir. Halk takviminde, zemheri dönemi, doğanın duraklama dönemini, soğukların zirveye ulaştığı ve yaşam koşullarının zorlaştığı bir süreç olarak tanımlanır. Bu nedenle, zamanla derin bir anlam kazanmış ve günlük yaşamda önemli bir yer edinmiştir.
Zemheri Dönemindeki Soğukların Özellikleri
Zemheri döneminin en dikkat çekici özelliklerinden biri, hava sıcaklıklarının mevsimsel normların altında kalmasıdır. Gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı artarak hissedilir hale gelir; bu süreçte ayaz ve don olayları da sık sık meydana gelir. Özellikle sabah saatlerinde buzlanma ve kırağı oluşumu yaygın olarak gözlemlenmektir. Yüksek rakımlı bölgelerde yoğun kar yağışları yaşanabilirken, şehir merkezlerinde ise keskin soğuklar günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Bu dönem, halk sağlığı ve tarım açısından hassas bir süreç olarak değerlendirilmektedir.
Zemheri Döneminde Görülen Hava Olayları
Zemheri döneminin iklimsel özellikleri arasında don ve buzlanma olayları artış göstermektedir. Ayazlı geceler sıkça karşılaşılan bir durumdur ve kar yağışı ile tipi gibi hava olayları oluşturabilir. Ayrıca, sabahları etkili olabilen sis ve pus yaşanabilir. Bu durum, tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar için göz önünde bulundurulması gereken önemli bir süreçtir. Don riski nedeniyle ekili tarım alanlarının zarar görmesi mümkündür; bu nedenle açık alanda bulunan hayvanlar için ek koruma tedbirleri alınmalıdır.
Zemheri ile İlgili Halk İnançları
Anadolu kültüründe zemheri ile ilgili pek çok söz ve inanış bulunmaktadır. "Zemheride yoğurt isteyen, cebinde odun taşır" gibi deyimler, bu dönemin soğukluğunu çok iyi anlatmaktadır. Geçmişte insanlar, zemheri dönemine girmeden önce gerekli olan yakacak ve gıda hazırlıklarını tamamlamakta titiz davranırlardı. Böylece, kışın en sert günlerine hazırlıklı bir şekilde girme çabası içinde olurlardı. Bu gelenekler, kışın zorlu koşullarına karşı duyulan saygıyı ve hazırlık ihtiyacını göstermektedir.
Zemheri Döneminin Sona Ermesi
Zemheri dönemi, 30 Ocak itibarıyla sona erecektir. Bu tarihten sonra halk takvimine göre Hamsin adı altında başka bir soğuk dönem başlayacaktır. Hamsin dönemi ise 50 gün sürecek bir süreçtir. Genel olarak zemheri, kış aylarının en sert ve soğuk günlerinin yaşandığı bir zaman aralığı olarak kabul edilmektedir. İnsanların bu dönemle ilgili yaşayacağı deneyimler, hem hava koşullarının zorluklarıyla hem de hazırlık süreçleriyle ilgili uzun bir hafızaya sahiptir.
