İlhan Erdost Kimdir? İlhan Erdost, Türkiye'nin düşünce ve yayın özgürlüğü tarihinde simge isimlerden biridir. 17 Aralık 1944’te Tokat’ın Artova ilçesinde doğan Erdost, genç yaşta ailesiyle birlikte Ankara’ya taşındı.
Eğitimine Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde başladı ancak yayıncılığa olan ilgisi ağır bastığı için okulunu tamamlamadı.
Ağabeyi Muzaffer Erdost ile birlikte Türkiye’de sol yayıncılığın öncülerinden olan Sol Yayınları ve Onur Yayınlarını kurdu.
Marksist klasikleri Türkçeye kazandıran bu yayınevleri, 1970’ler boyunca düşünsel üretimin ana damarlarından biri haline geldi. 12 Eylül Dönemi ve Gözaltı Süreci 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası, Türkiye’de sol görüşlü kişi ve kurumlara yönelik yoğun bir baskı ortamı başladı.
Sol Yayınları da bu süreçte hedef haline geldi. 7 Kasım 1980’de İlhan Erdost ve ağabeyi Muzaffer Erdost, yasaklı yayın bulundurmak suçlamasıyla Ankara’da gözaltına alındı. İddiaya göre gözaltına alınmalarının gerekçesi, Friedrich Engels’in “Doğanın Diyalektiği” adlı kitabıydı.
Bu eser, askeri rejim tarafından “sakıncalı” yayın olarak değerlendirilmişti.
Nasıl Öldü?
Gözaltında İşkence ve Ölüm İlhan Erdost, gözaltına alındıktan sonra Mamak Askeri Cezaevi’ne gönderildi.
Burada askeri personel tarafından sistematik işkenceye maruz kaldı. 8 Kasım 1980’de, henüz 36 yaşındayken, cezaevinde yaşamını yitirdi.
Resmi kayıtlara ölüm nedeni “kalp krizi” olarak geçse de, tanık beyanları ve otopsi raporları Erdost’un ölümünün darp sonucu meydana geldiğini ortaya koydu. Özellikle başına ve vücuduna aldığı darbeler, ölümüne doğrudan neden olmuştu.
Yayıncılıktaki Mirası İlhan Erdost’un ölümü, Türkiye’de düşünce özgürlüğü, sansür ve devlet şiddeti tartışmalarında dönüm noktası olarak kabul edilir.
Sol Yayınları onun ardından da yoluna devam etti ve özgür yayıncılığın sembolü haline geldi.
Her yıl 8 Kasım’da mezarı başında anılan Erdost, Türkiye entelektüel hayatında saygıyla anılan bir isimdir.
Muzaffer Erdost, kardeşinin anısını yaşatmak için daha sonra soyadını “İlhan” olarak değiştirdi.
Kardeşi Muzaffer Erdost’tan Anlamlı Sözler Muzaffer Erdost, kardeşinin ölümünün ardından şunları söylemişti: “Bir kitap uğruna kardeşimi kaybettim.
Ama onun uğruna öldüğü fikirler hâlâ yaşıyor.” İlhan Erdost’un hayatı, düşünceye olan bağlılığı ve yayıncılık uğruna verdiği mücadeleyle örnek teşkil ediyor. 12 Eylül darbesinin karanlık sayfalarına yazılmış bu dramatik hikâye, ifade özgürlüğünün kıymetini bir kez daha gözler önüne seriyor.
