TOKİ’nin “Yüzyılın Konut Projesi” kapsamında başlatılan 500 bin sosyal konut hamlesi, Rizeliler arasında da yoğun ilgi gördü. 10 Kasım itibarıyla e-Devlet ve banka şubeleri üzerinden yapılan başvurular ilk beş günde 2,8 milyon kişiye ulaştı. Aylık 11 bin TL’den başlayan taksitlerle ev sahibi olma fırsatı sunan proje, başvuru şartları ve gelir kriterleri nedeniyle bölgede geniş bir tartışma yarattı.
Rizeliler İçin Başvuru Şartları Karmaşıklaşıyor
Projenin en önemli kriteri, İstanbul’da 145 bin TL, diğer illerde ise 127 bin TL altında hane gelirine sahip olmak. Bu sınır Türk-İş’in dört kişilik aile için açıkladığı 92.547 TL’lik yoksulluk sınırının üzerinde bulunuyor. Böylece TOKİ, yalnızca dar gelirliye değil, alt-orta gelir grubuna kadar geniş bir kesime alan açmış oluyor.
Başvuru koşullarında öne çıkan maddeler:
Başvuran, eşi veya çocukları adına tapuda kayıtlı konut bulunmayacak.
18–30 yaş grubundaki gençler, aileleri ev sahibi ise genç kontenjanından yararlanamıyor.
Başvuru ücreti 5.000 TL, kurada çıkmayanlara iade ediliyor.
İkamet şartı: ilgili il/ilçede en az 1 yıl, şehit yakınlarında 3 yıl.
Kontenjan dağılımı: Emekliler %20, gençler %20, engelli–şehit–gazi aileleri %5, üç çocuk üzeri %10, genel kontenjan %45.
Rize’deki gençler için özellikle “aile mülkiyeti” engeli tartışma yaratıyor; hane geliri düşük olsa bile aile konutu genç kategorisine geçişi engelliyor.
Rizelilerde Konut Krizi Derinleşirken Proje Öne Çıkıyor
Konut fiyatlarının sert yükselişi Rize’de de hissediliyor. Türkiye genelinde son bir yılda fiyat artışları %150–180 aralığında seyrederken; büyük şehirlerde 90 m² kiralar 33 bin TL seviyesine kadar çıkarak dar gelirli aileleri zorluyor.
120 m² konut fiyatları bugün en mütevazı bölgelerde bile 8–15 milyon TL aralığında seyrediyor. Özel sektör projelerinde başlangıç rakamları cazip görünse de, peşinat ve sonraki ödemelerde yüksek meblağlar ortaya çıkıyor.
6 Şubat depremi sonrasında güvenli konut ihtiyacının öneminin artması ve TOKİ projelerinin dayanıklılık performansı, Rizelilerin projeye ilgisini artıran etkenler arasında gösteriliyor.
Ayrıca projenin inşaat sürecinde 9 milyon kişiye istihdam sağlama hedefi, bölgesel ekonomi açısından da dikkat çekiyor.
Gelir Sınırı ve Endeksli Taksitler Rizelileri Endişelendiriyor
Projenin en fazla eleştirilen yönlerinden biri, gerçek dar gelirli kesimin sisteme yeterince dahil olamaması. Hane geliri 30 bin TL altı olan aileler için ödeme gücü daha ilk aşamada sorun yaratıyor.
Taksitlerin memur maaş artışına endekslenmesi, ilerleyen yıllardaki ödeme yükünü artırıyor:
İlk taksit: 11.063 TL
Ortalama enflasyonla 5 yıl sonra: 27 bin TL
Peşinat: 295 bin TL
Toplam maliyet: 4–5 milyon TL
Konutlar teslim edilene kadar kira ödemeye devam eden Rizeliler için “çifte ödeme” yükü kaçınılmaz hâle geliyor. Bu durum, proje başlangıçta kira seviyesinde görünen taksitlerin bir süre sonra hızla yükselmesiyle bütçelerde ciddi stres oluşturuyor.
İlahiyat çevrelerinde “taksitlerin enflasyona endekslenmesi” konusunun gharar (belirsizlik) tartışmasına yol açması da projeye yönelik farklı bir bakış açısı yaratmış durumda. Diyanet, belirsizlik düşük olduğu sürece modelin sakıncalı olmadığını belirtse de; ekonomik koşullar endişeleri sürdürmeye devam ediyor.
Rizeliler İçin Taksit Hesapları Yeniden Gündemde
80 m² 2+1 bir daire için başlangıç taksitleri cazip görünürken, ilerleyen yıllardaki artışlar Rizeli ailelerin bütçesini zorlayabiliyor.
Hane geliri 70–90 bin TL arasında olan bir ailenin; kira, taksit, temel ihtiyaçlar ve eğitim masraflarını bir arada karşılaması gittikçe zorlaşıyor.
Bu nedenle Rize'de birçok aile başvurabilir miyim?, ödeyebilir miyim?, yük kalkar mı, artar mı? sorularını yeniden gündeme taşıyor.
