40 farklı ülkeyi kapsayan çalışmada, demokrasi seviyesi, eğitim kalitesi ve çevre politikaları gibi unsurların yaşlanma süreci üzerinde doğrudan etkili olduğu belirlendi. Araştırma, sağlık göstergeleri ile sosyo-politik parametreleri birlikte değerlendirerek yaşlanmayı etkileyen faktörleri analiz etti. Bulgular, prestijli bilim dergisi Nature Medicine’da yayımlandı.
DEMOKRASİ VE EĞİTİM, YAŞLANMAYI YAVAŞLATIYOR
Araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından biri, biyolojik yaşlanmanın ülkeden ülkeye ciddi biçimde farklılık göstermesi oldu. Güçlü demokratik kurumlara sahip, eğitime erişimin yaygın olduğu ve çevre yönetimi gelişmiş ülkelerde bireylerin biyolojik yaşının, takvim yaşına kıyasla daha düşük olduğu gözlemlendi. Buna karşın, siyasi istikrarsızlık, düşük yaşam standartları ve yoğun çevre kirliliği gibi faktörlerin yaşlanmayı hızlandırdığı tespit edildi.
"BİYODAVRANIŞSAL FARK" İLE ÖLÇÜLDÜ
Bilim insanları, bireylerin kronolojik yaşı ile sağlık durumu arasındaki farkı gösteren “biyodavranışsal fark” adını verdikleri bir gösterge üzerinden ölçüm yaptı. Örneğin, 50 yaşındaki bir kişinin sağlık göstergeleri 60 yaşındaki biriyle benzerse, bu kişi biyolojik olarak 10 yıl daha yaşlı kabul ediliyor.
EN HIZLI YAŞLANAN ÜLKELER MISIR VE GÜNEY AFRİKA
Araştırmanın sonuçlarına göre, biyolojik yaşın kronolojik yaşı en fazla aştığı ülkeler arasında Mısır ve Güney Afrika ilk sıralarda yer aldı. Bu ülkelerde vatandaşların sağlık verileri, yaşlarına oranla çok daha yaşlı bir tablo ortaya koyuyor. Biyolojik yaşlanmanın en yavaş ilerlediği ülkeler ise Batı Avrupa'da yoğunlaşıyor. Asya ve Latin Amerika ülkeleri ise iki uç arasında dengeli bir noktada bulunuyor.
EŞİTSİZLİK VE STRES YAŞLANMAYI TETİKLİYOR
Uzmanlar, gelir adaletsizliği, demokratik eksiklikler ve çevresel kirliliğin yaşlanma sürecinde belirleyici rol oynadığını belirtiyor. Bu koşulların kronik strese yol açtığı, stresin de vücutta iltihaplanmayı tetikleyerek yaşlanma hızını artırdığı ifade ediliyor.
SAĞLIKLI YAŞLANMANIN ANAHTARI KİMLERDE?
Dört yıl süren araştırmada elde edilen verilerin oldukça güçlü göstergeler sunduğu belirtilirken, bilim insanları çalışmayı uzun vadeli izleme ile derinleştirmeyi hedefliyor. 10 ila 20 yıl sürecek yeni fazda, biyolojik yaşı daha genç kalan bireylerin yaşam alışkanlıkları ve çevresel koşulları daha ayrıntılı incelenecek. Bu süreçte sağlıklı ve uzun yaşamın sırlarının çözülmesi amaçlanıyor.
