Tarım ve Orman Bakanlığı ekipleri, çayda gıda boyasına yönelik yaptığı denetimlerde pek çok işletmeden numune aldı.
Denetim ve incelemeler sürerken, Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, “Rize’deki çay fabrikalarımızın dışında, il dışında paketlemeler kurulduğunu gözlemliyoruz. Ne olduğu belli olmayan çaylarla harmanlanarak boya katılarak bir sektör haline gelmiş” dedi.
'Restoranların yüzde 60-70’inde boyalı çay gözlemliyoruz'
"Türkiye restoranlarının yüzde 60-70’inde boyalı çay kullanıldığını gözlemliyoruz” açıklaması yapan Başkan Bünyamin Arslan, çay atıklarının granül hale getirilip boya katılarak, yeninden piyasa sürüldüğünü, ‘Su kat sat’ yöntemiyle çayın saatlerce demli görünmesi ve tadının değişmeyip, zincir kafeler ve marketlerde poşet çay olarak satıldığını söyleyerek, “Çay tarımı 205 bin üreticisi olan, 1 milyon aileyi ilgilendiren önemli bir tarım ürünüdür. Sudan sonra ikinci içeceğimiz çaydır. Ama maalesef Türkiye'deki zincir kafeteryalar ve restoranlarda boyalı çay kullanıldığını hepimiz aşikar biliyoruz. Bu çayların özelliği ne? Doğu Karadeniz'de yetiştirmiş olduğumuz çayların atıklarının granül hale getirilerek boya katılmasıyla özellikle demlik poşetlerde ticari çay olarak kafeteryalara sunulmasıdır. Bunlar raflarda çok fazla görünmediği için denetimden de kaçabiliyor” diye konuştu.
"Özellikle poşet demliklere konuluyor"
Türkiye’de restoranların yüzde 60-70’inde boyalı çay kullanıldığını söyleyen Arslan, “Bu yüzde 60-70’lik oran, 240 bin ton civarında olan Türkiye’nin yıllık kuru çay tüketiminin maalesef yüzde 35’ini eline almış durumda. Ve her geçen gün bu boyalı çaylarla ilgili damak tadı üzerine bu rakam yukarıya doğru çıkacak. Boyalı çayların anlaşılması, Rize çayını bilen bir insanın boyalı çay içtiğinde hemen fark etmesiyle mümkündür. Ama gençlik üzerinde boyalı çaylar bir damak tadı oluşturdu. Dolayısıyla kaliteli çayın ne olduğunu bilmeyen ağız tadımız, boyalı çayı da anlayamayabilir. Çayın atıkları hava kırıcıyla granül haline getirilip boya katılıyor. Bu özellikle poşet demliklere konuluyor. Çünkü poşetin içini gözle göremiyorsunuz. "
‘Su kat sat' yöntemiyle büyük kazanç elde ediliyor'
Bu çaylar 5 kiloluk kutularda ticari çay olarak kafe ve restoranlara çok yoğun bir şekilde satılıyor. Çünkü kaliteli bir Rize çayının 280-300 TL fiyatı vardır. Kaliteli bir Rize çayından 1 kilodan, örneğin 300 bardak çay çıkarabiliyorken, boyalı çaydan binlerce bardak çay çıkarabiliyorsunuz. Yani su katıp her su kattığınızda yine dem verecektir. Bu, kafeler ve restoranlar için çok önemli bir haksız kazanç olduğu için, kafe ve restoranlar bu çayı tercih ediyorlar” ifadelerini kullandı.
‘İnsan sağlığı açısından büyük risk oluşturuyor’
Boyalı çayın insan sağlığını ve çay üreticisini olumsuz etkilediğine dikkati çeken Arslan, “Söylediğimiz gibi bu boyalı çayın insan sağlığı açısından çok önemli riskleri var. Çiftçinin de çok büyük ekonomik kayıpları var. Evet, her görünen çayın sağlıklı olmadığını düşünüyorum. " dedi.
Rize çayıyla alakası olmayan kişiler başka illere gönderiyor
Şimdi Rize’deki çay fabrikalarımızın dışında, il dışında paketlemeler kurulduğunu gözlemliyoruz. Ne olduğu belli olmayan çaylarla harmanlanarak boya katılarak bir sektör haline gelmiş. Ben sosyal medyadan birçok çay markasını takip ediyorum. Onlara yazıyorum, ‘Fabrikanız Rize’de nerede?’ Biz bu cevapları veremeyiz, işte ‘ticari sırdır’ gibi cevaplar alıyorum. Bu kişiler, Rize çayıyla alakası olmayan, sadece Rize’den çöplere ulaşarak başka illerde paketleme ve poşetleme yapıp ülkemizin çay piyasasında önemli derecede bir alanı gasp etmiş durumdalar” diye konuştu.
Boyalı çay nasıl anlaşılır? İşte 5 kritik ipucu
1. Rengi olağan dışı koyuysa dikkat
Doğal çay dem aldıktan bir süre sonra açılır.
Boyalı çay ise saatlerce aynı koyu renkte kalır. Demli görünmesine rağmen tadı hafifse, bu önemli bir işarettir.
2. Her su ekleyişte yeniden dem veriyorsa
Kaliteli çay 2–3 bardaktan sonra rengini kaybeder.
Boyalı çay ise üzerine ne kadar su eklenirse eklensin rengini bırakmaz. Bu duruma sektörde “su kat sat” deniliyor.
3. Koku yok denecek kadar azsa
Doğal Rize çayı demlendiğinde kendine özgü bir aroma yayar.
Boyalı çayda ise belirgin bir çay kokusu hissedilmez.
4. Tadı hep aynı kalıyorsa
Doğal çayın tadı zamanla değişir.
Boyalı çayda ise ilk bardakla son bardak arasında belirgin bir fark olmaz.
5. Poşet çayın içi görünmüyorsa
Boyalı çay çoğunlukla demlik poşet çaylarda kullanılır.
Granül haline getirilmiş atık çay ve boya, poşetin içinde gözle ayırt edilemez.
Uzmanlar, boyalı çayın insan sağlığı açısından riskler taşıdığına dikkat çekerken, tüketicilere çay tercihlerinde daha bilinçli olmaları çağrısında bulunuyor.
