Yanlış kullanımı halinde büyük sağlık sıkıntılarına ve ölümcül zehirlenmelere yol açabilen alüminyum fosfit, son yıllarda Türkiye dahil birçok ülkede artan zehirlenme vakalarına neden olduğu gerekçesiyle uzmanların dikkatini çekiyor. Hem tarım alanında çalışan çiftçilere hem de ev kullanıcılarına bu madde hakkında dikkatli olmaları gerektiğine dair uyarılar yapılıyor.
ALÜMİNYUM FOSFİTİN KULLANIM ALANLARI
Alüminyum fosfit, tarım ürünleri olan buğday, arpa, mısır ve kuru bakliyat gibi gıdaların depolanmasında zararlı canlıların yok edilmesi amacıyla kullanılan etkili bir pestisit olarak öne çıkıyor. Tablet, toz veya pelet halde bulunabilen bu maddenin nemle teması sonucunda toksik fosfin gazı salınıyor. Fosfin gazı, canlı dokular üzerinde son derece zehirleyici bir etki yapıyor. Tarım sektöründe, ekonomik kayıpların önlenmesi amacıyla tercih edilen alüminyum fosfit, hızlı etkisi nedeniyle depolama tesislerinde de sıkça kullanılan bir yöntemdir. Ancak, bu maddenin kullanımı dikkatli bir şekilde yapılmalıdır, çünkü fosfin gazı birkaç dakika içerisinde zehirleyici etki gösterebilmektedir.
FOSFİN GAZININ İNSAN VÜCUDUNA ETKİSİ
Alüminyum fosfitin zehirlenme vakalarının temelindeki neden, fosfin gazının solunmasıdır. Solunum yoluyla vücuda giren bu gaz, hücresel enerji üretimini etkileyerek hızla organ fonksiyonlarını bozabilir. Bu durum, kişide ani bir şok tablosu oluşturma potansiyeline sahiptir. Zehirlenme belirtileri arasında şiddetli mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, nefes darlığı, göğüs ağrısı, kalp ritim bozuklukları ve bilinç bulanıklığı gibi durumlar yer almaktadır. Fosfin gazının çok düşük dozları bile fatal olabileceğinden, belirtiler görünmeye başladığında derhal tıbbi yardım almak hayati önem taşır.
ALÜMİNYUM FOSFİTİN PANZEHİRİ VAR MI?
Uzmanlara göre alüminyum fosfit zehirlenmesine karşı bilinen bir panzehir mevcut değildir. Bu nedenle tedavi süreci, "özel antidot" yerine destekleyici stratejilerle yönlendirilir. Uygulanan başlıca tedavi yöntemleri arasında solunum ve dolaşım desteğinin sağlanması, kan basıncının dengelenmesi, asidozun düzeltilmesi ve organ fonksiyonlarının korunması bulunur. Hayati önemi haiz bu yaklaşım, panzehir olmaması nedeniyle zehirlenme olaylarının ölümcül sonuçlarla bitmesine yol açabiliyor.
UZMANLARDAN ÇİFTÇİLERE VE DEPO SAHİPLERİNE UYARI
Tarım ve ziraat mühendisleri, alüminyum fosfitin yalnızca yetkili kişiler tarafından kullanılması gerektiğinin altını çiziyor. Ev ortamında ve kapalı alanlarda kontrolsüz bir şekilde uygulanması büyük riskler taşıyor. Ürün kullanımı esnasında ortamın tamamen boşaltılması gerekmekte ve uygulama sonrası en az 48-72 saat havalandırma yapılması önerilmektedir. Uzmanlar ayrıca orijinal ambalajda saklama, çocuklardan uzak tutma, maske, eldiven ve koruyucu gözlük kullanma, paket açıldıktan sonra ortamda uyku haline geçmeme gibi uyarılarda bulunarak güvenli kullanım konusunda dikkati artırmaya çalışıyorlar.
SAHTE VE KAÇAK ÜRÜNLER ÖLÜM RİSKİNİ KATLARCA ARTIRIYOR
Son dönemlerde piyasada karşılaşılan ruhsatsız veya kağıt üzerindeki ürünler, zehirlenme riskini önemli ölçüde yükseltiyor. Etiketsiz, ambalajı bozulan ya da içeriği bilinmeyen ürünler, kontrolsüz fosfin gazı salınımına neden olarak kullanıcıların aşırı dozlara maruz kalmasına yol açabiliyor. Uzmanlar, bu tür ürünlerin alınmaması gerektiği ve mutlaka resmi olarak ruhsatlandırılmış ürünlerin tercih edilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
ÖNLEYİCİ TEDBİRLER HAYAT KURTARIYOR
Alüminyum fosfit kaynaklı ölümlerin büyük bir kısmı, basit ancak etkili güvenlik önlemleri ile önlenebilir. Tarım sektörü çalışanlarının düzenli eğitim alması, ürünlerin uygun koşullarda saklanması ve kullanımı esnasında minimum sayıda kişinin alanda bulunması, bu önlemler arasında öne çıkıyor. Kullanım sonrasında paketlerin kapalı kutulara atılması ve çevreye bırakılmaması da hem insan sağlığı hem ekosistem için tekrar önem taşımaktadır.
KONTROLLÜ KULLANIM ŞART
Alüminyum fosfit, tarım alanında vazgeçilmez bir zarar kontrol maddesi olsa da, bilinçsiz ve dikkatsiz kullanımı ölümcül sonlara sebep olabilir. Panzehirinin bulunmaması, bu kimyasalın tehlikesini artırırken, uzmanlar hem çiftçilere hem de depolama tesislerine en küçük bir hatanın ağır sonuçlar doğurabileceği konusunda sık sık hatırlatmalarda bulunmakta ve güvenli kullanıma dair bilgiler sunmaya devam etmektedir.
