Tarihçi Murat Bardakçı, mahkemeye sunduğu mütalaasında Fatih Altaylı'nın beyanlarının Osmanlı tarihi çerçevesinde ele alınması gerektiğini vurguladı. Bu açıklamalar, Osmanlı döneminde padişahların tahttan indirilmesi ve öldürülmesi uygulamalarını mercek altına alıyor. Bardakçı, Osmanlı tarihinde padişah öldürme olaylarının örneklerini dile getirerek, bu vakaların derin bir tarihsel bağlamda değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.
Osmanlı Tarihinde Padişah Öldürmeleri
Bardakçı, Osmanlı İmparatorluğu'nda padişahların tahttan indirilmesi veya öldürülmesi olaylarının sıkça yaşandığını ifade etti. Osmanlı tarihinde, yeniçeri isyanları sonucunda tahttan indirilen beş padişahın doğrudan katledildiğini hatırlattı. Bardakçı, ayrıca tarihin bazı padişahlarının ölüm şeklinin hala tartışmalı olduğunu ve bu konunun toplumda sıcak bir tartışma yaratmaya devam ettiğini sözlerine ekledi. II. Bayezid, Genç Osman, Sultan İbrahim, III. Selim ve IV. Mustafa'nın öldürülmeleri bu bağlamda ele alındı. Bardakçı, tüm bu olayların Altaylı’nın açıklamalarıyla sıkı bir ilişki içinde olduğunu belirterek, geçmişe dair bu tür örneklerin günümüzdeki tartışmalara ışık tutabileceğini dile getirdi.
Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın Yorumları
Çok sayıda alanda eğitim vermiş olan Prof. Dr. İlber Ortaylı, mahkemeye sunduğu mütalaasında Osmanlı'da "hal" yani tahttan indirme olaylarının tarihsel gerçeklerinden bahsetti. Ortaylı, II. Bayezid'den II. Abdülhamit'e kadar birçok padişahın tahttan indirilmesinin dini fetvalar ile gerçekleştirildiğini ifade etti. Bu durumun, Osmanlı tarihinde "hal" olgusu olarak bilinen bir dizi olayla somut bir şekilde belgelendiğini öne sürdü. Özellikle, II. Bayezid’in tahttan indirilmesinin bu süreçteki ilk örneklerden biri olduğunu belirten Ortaylı, 19. yüzyılın başında gerçekleşen III. Selim’in öldürülmesinin de Osmanlı padişahları arasında sonuncu bir olay olduğunu dikkate sundu. Ayrıca, Sultan Abdülaziz’in askeri bir darbe ile tahttan indirilip, fetva ile bu sürecin meşruiyet kazandığına dikkat çekti.
Demokrasi ve Darbeler Üzerine Değerlendirmeler
Ortaylı, Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki darbe dönemlerine de atıfta bulundu. 27 Mayıs’tan 12 Eylül’e kadar Türkiye’nin siyasi tarihindeki askeri müdahalelerin ardından, kısa süre içerisinde sivil yönetime geçiş yapıldığını hatırlattı. Bu bağlamda Fatih Altaylı'nın demokrasi konusundaki tutumunun da önemli olduğunu belirtti. Ortaylı, Altaylı'nın demokratik seçimler ve Türkiye’deki sandık demokrasisi konusunda güçlü bir inanca sahip olduğunu ifade etti. Yeniden yapılanmaların ve köklü değişimlerin olduğu dönemde, Altaylı’nın derin analizler yaparak geçmişe dair yorumlarda bulunduğunu vurguladı. Ortaylı, Altaylı’nın düşüncelerinin de geçmişin bir analizinden çok daha fazlasını ifade ettiğini, demokratik mekanizmalara olan inancının açık bir şekilde ortada olduğunu belirtti.
Davanın Seyri ve Son Gelişmeler
Tarihçilerin sunduğu mütalaaların, Fatih Altaylı'nın yargılandığı davanın geleceği üzerinde etkili olup olmayacağı büyük bir merak konusu. Altaylı’nın yarın Silivri Cezaevi’nden çıkılarak mahkeme salonuna götüreceği bilgisi ön plana çıkarken, bu mütalaaların davada nasıl bir rol oynayacağına dair spekülasyonlar artıyor. Altaylı'nın açıklamaları ve tarihsel bağlamda yapılacak değerlendirmeler, mahkeme sürecinin seyrine ilişkin önemli belirleyiciler arasında yer alacak gibi görünüyor. Toplumda bu tür tarihi olaylar üzerine tartışmalar sürerken, Altaylı’nın yargı sürecinin kamuoyunu nasıl etkileyeceği ise zamanla netlik kazanacak.
