Rize yöresinde çocuklar, gençler, yetişkinler hatta ihtiyarlar bu oyunları zevkle oynardı.
Cüz, Metdeğnek, Kuku Papula, Top ve Yuzuk oyununu gençler ve yetişkinlerce de oynanırdı.
Genç kızlar daha çok Salıncak yapar, Kibrit ve Beştaş oynardı.
Diğer Oyunlar: Tikoca, Mal Taksimi, Kurt Çoban, Eşum Peşum, Kibrit, Lepe (Çiziktaşı), Mile, Kuku Papula (Saklanbaç), Hırsız Polis, Tombiliç (Kiremit), Zarf, Vurdumoni (Usta), Salıncak, Kartopu, Batırmaca, Kayak
Oyun Araçları: Tahta Arabası, El arabası, Ok, Çağatara, Gogona (Uçurtma), Zurna, Kaval, Duduk, Pervane, Sapan, Çikli (Çember), İp.
KURT ÇOBAN OYUNU
Oynayanların sayısı değişir. Oynayanlardan biri kurt, biri çoban, diğerleri ise koyun olur. Koyunlar çoban'ın arkasına sıralanır. Dolaşırlarken uyuyan bir kurtla karşılaşırlar. Koyunlar korkar:
- Ana bu nedur? diye çobana sorarlar. Çoban da:
- Korkma kizum kutuktur. Diye korkmamalarını sağlamaya çalışır. Bu karşılıklı konuşma her seferinde farklı cevap vermek suretiyle birkaç kez tekrarlanır. Kurt bu seslerden uyanır, çok açtır ve :
- Ben kurtum, bana koyun ver. Diye çobanla diyoloğa girer. Koyunları kandıran Çoban bu seferde kurdu kandırmaya çalışır:
- Koyunlar şu dağdadır. Der. Kurt havaya sıçrayarak:
- Sıçradım baktım göremedim. Der. Bu durum çeşitli mazeretlerle bir kaç kez tekrarlanır. Kurt sonunda kandırıldığını anlar. Koyunlara saldırır. Çobanm kurtla kavgaya tutuşur. Çoban olan çocuk üçlüyse koyunları kurtarır.Güçsüz ise yenilir ve kurda koyunlarını kaptırır. Koyunu kapan kurt, ıssız bir yere giderek kaptığı kotyunları yer. Bu esnada acı çeken koyunlar 'me, me' diye bağırırlar.
EŞUM PEŞUM OYUNU
Oynayanların sayısı değişir.Oynayanlardan birisi ebe olur. Ebenin sağı solu görmemesi için ebenin gözü bağlanır. Çocuklar arkasına kuryruk olur. Ebeye arkasındakilerinde biri ebeye:
- Eşum peşum seni süren kim? diye sesini değiştirerek sorar. Ebe tahmin yürüterek bilmeye çalışarak bilmeye çalışır. Bildiği an ebelikten kurtulur. Bilenen ebe olur.
TİKOCA OYUNU
Değişik sayılardan oluşan iki gruptan oluşur. Oyun başlamdan önce bir grubun 'Tikoca' olacağı merkezi bir alan ile onu çevreleyen oyunun oynanacağı bir dış alan belirlenir. Gruplar bu belirlenen alanlara yerleşir.Tikoca olanlar yalnızca kendi alanlarında çift ayakla basabilirler. Dış alanda ise tek ayakla basmak zorundadırlar. Dış alanda olanlar ise her şeyd serbesttirler, ama merkez alana giremezler.
Oyun, tikoca olan grubun merkezi alandan dış alana doğru tek bacak sıçrayarak çıkmasıyla başlar. Diğer grup, bu halde tikoca grubu elemanlarını yakalamaya çalışır. Çift ayakla basmış iken yakalanan oyunz,cu yanar ve oyundan çıkar. Dış alana çift ayakla basmışken merkezi alana kaçabilen kurtulur. Bu oyun böylece tikoca grubu elemanlarının yakalanmasıyla son bulur.
YÜZÜK OYUNU
İki kişiyle oynanacağı gibi iki grupla da oynanabilinir. Genelde oyun başlamadan önce ortaya konan bir ödül vardır. Yenen ödülü alır. Grupla oynandığında gruplar başkan seçer. Başkan seçilirken yüzüğü bulmakta hünerli olan tercih edilir.
Oyun, gruba dahil elemanları yüzüğü saklamasıyla başlar.Yüzük saklandıktan sonra eller ileri doğru kapalı olarak uzanır.Karşı grup başkanı yüzüklü kişi ve doğru eli bulmaya çalışır.Doğru bilirse oyun sırası kendi grubuna gelir. Yanlış ise karşı grup bir puan kazanmış olur. Tahminde zorlanırsa şöyle söyler:
Ha şundadır
Ha bundadır
Kukilica kabağının
Altındadır.
KUKU PAPULA (SAKLAMBAÇ)
Tekerleme sayılarak ebe seçilir. Ebe belli bir sayı sayna kadar gözlerini kağalı tutar. Diğerleri saklanır. Sayı bitince gözlerini açar, aramaya başlar. Bütün aramalara rağimen buluınamıyan kişi 'kuku' diyrek yerini işaret eder.
BEŞTAŞ
Çoğunlukla kızlar tarafından oynanır. Oyuncu taşları yere buırakıp içlerinden birini alır, yukarıya doğru atarak taşları birer, ikişer,... sallamadan toplamaya çalışır. Sonunda beş taş bir kapılır. Kapılan tai sayısı kadar karşı tarafa sayı yazılır. Karşı taraf o sayıyı 'çiviyi' eksiltmeye çalışır.
KOVALAMACA
İki grup halinde genellikle erkek çocuklar tarafından oynanır. Gruplar karşılıklı olarak kendi aralarında el tutuyşurlar. 20 m kadar uzakta bir çizgi çekilir veya işaret konmur. Oraya kadarbir gruptan koşan kişiyi, ikinci gruptan aynı anda koşmaya bağlayan kişi yaklamaya çalışır. Yakalanan çocuk oyundan çıkar Oyuncular bitinceye kadar böyle devam edilir. Bir grup bitince o grup yenilmiş olur.
BİRDİRBİR (UZUN EŞEK)
Erkek oyuncular tarafından oynanır. Birdirbirde bir kişi ellerini dizklerine koyarak eğilir. Diğerleri onun üzerinden atlar. Herkes rahat atlıyabiliyorsa bişraz daha yükseltilmesi istenir. Atlayamayan eğilir, bu defa onun üzerinden atlanır.
TOMBİLİÇ (KİREMİT OYUNU)
Daha çok kızlar tarafından oynanır. Düz bir kiremit veya taş parçası ile oynanır. Yerde büyük bir dikdörtgen çizilir. Sekize bölünür.Tek ayak üzere sekerek kiremit parçası ayakla çizginin üzerine gelmeyecek şekilde itilir. Çizgiye basan veya kiremiti çizgi üzerinde kalan yanar.
İP OYUNU
Bu oyun da kız çocuklar tarafından oynanır. Bir ipin ucun iki kişi tutar. İpi sallayarak çevirir. İp, havaya sıçrayan oyuncunun ayakalrı altından geçer.
KAYNAKLAR :
1) Rize Kültür Derlemeleri, Rize Halk eğitim Müdürlüğü Yayınları, 1999
2) Her Yönüyle Güneysu RİZE, Hakan Şeker Tavukçuoğlu, 1996
