Einstein’a göre bir parçacık (örneğin bir foton), aynı anda hem dalga gibi davranabilir hem de hangi yoldan geçtiği gözlemlenebilirdi. Ancak Bohr, belirsizlik ilkesine dayanarak bu iki özelliğin aynı anda gözlemlenmesinin mümkün olmadığını savundu. Bohr’a göre, parçacığın yolunu ölçmeye çalışmak, onun dalga özelliğini yok eder ve girişim (interferens) desenini bozar.
Bu kuramsal çatışma, onlarca yıl süren deneylerle test edilmeye çalışıldı. Ancak şimdiye kadar hiçbiri kesin bir sonuç sunamamıştı.
MIT Deneyi: Kuantumun Sınırlarını Zorladı
MIT araştırmacıları, bu tarihi tartışmayı sonuçlandırmak amacıyla çığır açıcı bir deney gerçekleştirdi. Deneyde, lazerle yerleştirilen ve birbirine temas etmeyen 10.000 atom, klasik çift yarık deneyini simüle edecek şekilde düzenlendi. Her atom bir “yarık” gibi davranarak fotonların geçiş yolunu etkiledi.
Bilim insanları, atomların bulanıklık düzeyini değiştirerek fotonların iz bırakıp bırakmadığını ölçtü. Sonuç çarpıcıydı:. Fotonların geçtiği yol ölçülürse, girişim deseni yok oluyor; fotonların yolu belirlenemezse, girişim deseni ortaya çıkıyordu.
Bu, Bohr’un savunduğu "tamamlayıcılık ilkesi"ni net şekilde doğruladı. Einstein’ın önerdiği gibi hem parçacık hem dalga davranışı aynı anda gözlemlenemedi.
Bohr'un Zaferi, Kuantumun Yeni Manifestosu
Bu deney, yalnızca Einstein ve Bohr arasındaki entelektüel savaşı sonuçlandırmakla kalmadı; aynı zamanda modern fiziğin temelini oluşturan belirsizlik ilkesini bir kez daha teyit etti.
Gözlemlemenin, parçacığın davranışını doğrudan etkilediği ilkesi, artık sadece teorik değil, deneysel olarak da kanıtlandı.
MIT'nin bu idealize edilmiş kuantum deneyiyle birlikte fizikçiler, kuantum mekaniğinin doğasını daha iyi anlamak için yepyeni bir kapı aralamış oldu. Deneyin baş araştırmacılarından Wolfgang Ketterle, “Kuantumun belirsizliği sadece teorik bir gizem değil, ölçülebilir ve gözlemlenebilir bir gerçekliktir,” diyerek sonucu özetledi.
