Rize'nin ana geçim kaynağı şüphesiz çay. Çayın işlenerek tarladan sofraya gelme sürecinde ortaya çıkan çay atığı (çay lifi-çay çöpü) uzun yıllardır bölgede gübre olarak kullanıldı. Ancak bir Rizeli olarak çok iyi bilirim ki çay lifinin büyük bir kısmı çay fabrikalarına yakın bir bölgeye dökülür ve çürümeye bırakılırdı. Çürümeye bırakılan çay atığı da uzun yıllar kötü koku, görsel kirlilik ve zararlı böcek üremesi gibi çevre sorunlarına neden oldu.
FABRİKA 5 YILDIR ÜRETİM YAPIYOR
Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin'in döneminde çay atığının ekonomiye kazandırılması amacıyla RİBELKENT Çay Lifinden Mangal Kömürü ve Enerji Üretim Tesisi kurulmuş. 2021 yılında Kalkandere Organize Sanayi Bölgesi'nde (OSB) üretime başlayan fabrikayı kalabalık bir gazeteci grubuyla birlikte gezdik.
ÇATIYA GÜNEŞ PANELLERİ YERLEŞTİRİLDİ
12 dönüm arazi üzerinde 5 bin metrekare kapalı alana sahip tesiste, çay lifinden çaydalı markasıyla mangal kömürü, sıvı gübre ve kokarca böceğiyle mücadelede de kullanılan çay sirkesi ve kedi kumu üretiliyor. Ayrıca çay lifinin işlenmesi sırasında ortaya çıkan ısıdan ve tesisin çatısına yerleştirilen güneş panellerinden de elektrik üretimi sağlanıyor.
HAMMADDE 3 FAZA AYRILIYOR
RİBELKENT Çay Lifinden Mangal Kömürü ve Enerji Üretim Tesisi'nin Müdürü Taner Kopuz, bizi tesisin kapısında karşıladı. Makine mühendisi olduğunu öğrendiğimiz Taner Kopuz, çay lifinin ÇAYKUR'un fabrikalarından alınıp tesiste sıkıştırılarak 'Pelet' haline getirildiğini söyledi. Üretilen peletlerin saatlik kapasitesi 1 ton olan 2 proliz makinesinde 400-500 derecede oksijensiz ortamda ısıya maruz bırakıldığını belirten Taner Kopuz, "Biz buna proliz ayrıştırma işlemi diyoruz. Bu işlem sonucunda hammadde katı, sıvı ve gaz şeklinde 3 faza ayrılıyor" dedi.
HAMUR PRESLENİYOR
Kopuz şöyle devam etti: Ayrıştırma sonucunda oluşan katı (biyoçar) yani karbon kömür üretim ünitesinde bağlayıcı olarak su ve nişasta kullanılarak kömür hamuru oluşturulur. Oluşan hamur pres makineleri ile preslenerek presli mangal kömürü üretilir. Üretilen ürünler kurutma fırınlarında kurutularak paketlenir.
YILDA 4 BİN TON MANGAL KÖMÜRÜ ÜRETİLECEK
52 çalışanın istihdam edildiği fabrikanın 10-12 bin ton çay çöpü işleme kapasitesine sahip olduğunun altını çizen Taner Kopuz, "Fabrikamızda yıllık 6800 kaloriye sahip 4 bin ton mangal kömürü elde etmeyi planlıyoruz" bilgisini paylaştı.
SIVININ KATMA DEĞERİ YÜKSEK
Proliz ayrıştırma işleminde oluşan sıvının katma değerinin kömürden daha yüksek olduğunu ifade eden Kopuz, "Bu sıvı tarımda doğal gübre olarak kullanılıyor. Bunun için sıvının testleri ve proje çalışmaları tamamlanmış tescili tarafımızdan alınmıştır. Yıllık kapasitemiz ise 3000 ile 400 bin metreküp olarak belirledik. Bu ürünümüzü İngiltere'ye ihraç ettik." bilgisini paylaştı.
DOĞAL GAZ TÜKETİMİNİ AZALTIYORUZ
"Proliz ayrıştırmadan oluşan çay çöpünden çıkan yağdan oluşan gazdan ise saatlik kurulu gücü 800 kw olan gaz jeneratörlerinde elektrik üretiyoruz" diyen Kopuz, "Bu elektriği iç enerjide kullanarak fabrikamızda doğal gaz tüketimini azaltıyoruz" ifadelerini kullandı.
GAZETECİLERİ ŞAŞIRTAN ÜRETİM
Taner kopuz'un, "Aynı zamanda ÇAYKUR'un 49 fabrikasından aldığımız çay lifleri ile talaş ve doğal kayaçlar karıştırılarak doğal kedi kumu üretimi yapıyoruz" bilgisi, biz gazetecileri bir hayli şaşırttı.
KATI ORGANİK GÜBRE DE HEDEFİMİZDE
Taner Kopuz son olarak, "Alınan hammadde de ıslanan ürünler katı organik gübreye dönüştürülmesi için çalışma ve testlerimizi tamamladık. Önümüzdeki günlerde fabrikamızda katı organik gübre üretimine de başlamayı hedefliyoruz" bilgisini paylaştı.
VERİMLİLİK PROJE ÖDÜLLERİNDE 2.'LİK ALDI
Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin'in döneminde belediyeye gelir getirici projeler kapsamında hayata geçirilen Çay Lifinden Mangal Kömürü ve Enerji Üretim Tesisi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından her yıl verilen Verimlilik Proje Ödülleri kapsamında Sürdürülebilir Üretim Yöntemlerinde Verimlilik kategorisinde Türkiye 2.'si oldu. Ankara KOSKEB'de düzenlenen "10. Verimlilik Proje Ödülleri Töreni"'nde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır tarafından Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin'e ödülü takdim edildi.
