Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, temmuz ayına ait üretici ve market fiyatlarını değerlendirerek dikkat çeken veriler paylaştı. Markette izlenen 37 ürünün 19’unda fiyatlar yükselirken, 17’sinde düşüş yaşandı. Bir ürünün fiyatında ise herhangi bir değişim gözlenmedi.
Fiyat artışında limon başrolde
Bayraktar’ın açıklamasına göre, hem üretici hem market cephesinde temmuzda fiyatı en fazla artan ürün limon oldu. Markette limon fiyatı yüzde 37,8 artarken, onu yüzde 14,3 ile yumurta, yüzde 12,8 ile elma, yüzde 5 ile kuru incir ve yüzde 3 ile mısır özü yağı izledi. Market fiyatlarında en fazla gerileme yüzde 42,6 ile kabakta görüldü. Kabak fiyatındaki bu düşüşü, yüzde 39,8 ile karpuz, yüzde 31,5 ile patates, yüzde 24,6 ile kuru soğan ve yüzde 19,5 ile yeşil soğan takip etti.
Üreticide de limon zirvede, yeşil soğan dipte
Üretici fiyatlarında ise 29 ürünün 10’unda artış, 14’ünde azalma, 5’inde ise sabit seyir gözlendi. Limon üreticide yüzde 55,6 ile en fazla zamlanan ürün olurken; yeşil mercimek yüzde 29,6, sivri biber yüzde 27,5, yumurta yüzde 17,8 ve kırmızı mercimek yüzde 13,1 oranında arttı.
Öte yandan, üreticide en büyük fiyat düşüşü yüzde 41,2 ile yeşil soğanda yaşandı. Yeşil soğanı yüzde 41 ile karpuz, yüzde 39,1 ile patates, yüzde 38,5 ile patlıcan ve yüzde 38,3 ile kabak izledi.
Karpuzda uçurum: 1 liraya al, 8 liraya sat
Bayraktar, üretici ile market arasındaki fiyat farklarına da dikkat çekti. Karpuz yüzde 613,8 farkla başı çekerken; patlıcan yüzde 295,8, salatalık yüzde 275,3, yeşil soğan yüzde 247,6 ve havuç yüzde 242,8 oranında markette daha pahalıya satıldı. Örneğin, üreticide 1 lira 18 kuruş olan karpuz markette 8 lira 42 kuruşa kadar çıktı.
Girdi maliyetleri çiftçiyi zorluyor
Bayraktar, sadece ürün fiyatlarının değil, üretim maliyetlerinin de ciddi artış gösterdiğini belirtti. İran-İsrail çatışmaları sonrası gübre fiyatlarında yaşanan artışlara dikkat çeken Bayraktar, ateşkese rağmen fiyatların yüksek kaldığını vurguladı. Temmuzda aylık bazda DAP gübresi yüzde 10,4, kompoze gübre yüzde 8, amonyum sülfat yüzde 2 ve kalsiyum amonyum nitrat yüzde 1 zamlandı. Üre gübresi ise yüzde 1,5 oranında düştü.
Yıllık artışlara bakıldığında ise üre gübresi yüzde 90, DAP yüzde 55, kompoze gübre yüzde 46, kalsiyum amonyum nitrat yüzde 40 ve amonyum sülfat yüzde 32 oranında yükseldi.
Mazot fiyatı bir ayda yüzde 9,3, bir yılda ise yüzde 23,4 artarken; hayvancılıkta kullanılan besi yemi yüzde 34, süt yemi ise yüzde 31 oranında zamlandı.
Arz-talep dengesi fiyatları belirliyor
Ürünlerdeki fiyat değişimlerinin nedenlerine de değinen Bayraktar; limondaki artışı depolama sürecindeki firelere ve arz düşüklüğüne, mercimekteki artışı rekolte azlığına, sivri biberdeki fiyatı ise talep artışına bağladı. Patlıcan ve kabakta üretim artışı fiyat düşüşüne yol açarken, karpuzda ise hem arz artışı hem talep düşüklüğü fiyatları geriletti. Yeşil soğanda ise talep zayıflığı fiyatı aşağı çekti.
Bayraktar, sürdürülebilir tarım için başta gübre olmak üzere tüm girdilerde çiftçinin desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
