ABD yönetimi, Ukrayna ile 8 Ağustos Cuma gününe kadar bir ateşkes sağlanamaması halinde Rusya ile ticaret yapan tüm ülkelere yönelik %100 oranında ikincil gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı. Bu adım, özellikle Rusya'nın en büyük ihracat kalemleri olan petrol ve gaz sektöründe Çin, Hindistan ve Türkiye gibi büyük alıcıları doğrudan etkileyecek.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, Rusya’dan ithal edilen ürünlere yarından itibaren yüzde 100 gümrük vergisi uygulanmasına yönelik kararının ve Rusya ile ticaret yapan ülkelere olası yaptırımların Türkiye’yi de etkileyebileceği belirtiliyor.
Türkiye'deki yetkililerden henüz bir açıklama yapılmazken, Trump'ın dengesiz siyasi söylemleri ve adımları Türkiye'yi de tehlikeye atıyor. Peki Türkiye, Rusya'ya enerji konusunda ne kadar bağlı?
"BİZE BİR ŞEY OLMAZ DİYORLAR AMA TRUMP BU BELLİ OLMAZ"
Para ve Altın Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, konuya ilişkin Sözcü.com.tr’ye yaptığı değerlendirmede, “Genelde iyimser bakılıyor ama Trump’tan her şey beklenir. Hindistan gibi ticari ilişkileri güçlü olan ülkelere bile yaptırım uygulanması Türkiye’yi de hedef haline getirebilir” ifadelerini kullandı.
"Yani genelde iyimser taraftan bakıyorlar. Bize bir şey olmaz falan diyorlar ama Trump bu belli olmaz. Yani ne alıp ne vereceğine bağlı." diyen YıldırımTürk sözlerine şöyle devam etti:
"Hindistan'la ticari ilişkileri iyi olmasına rağmen böyle bir karar çıkmış olması bize de her an böyle bir yansıması olabilir. Çünkü dediğiniz gibi üçüncü ülkeyiz. Bu şekilde Rusya'ya destek veren veya Rusya'nın ekonomisini iyileştirecek işlemlere pek müsaade etmeyecek gibi görünüyor. Olay da Ukrayna-Rusya savaşının devam ediyor olması. Bu bitiyor olsaydı o zaman böyle bir karar almayacaktı. Bize de yansıması olabilir diye düşünüyorum ben de. Ama ne kadar nasıl bir yansıması olur? Çünkü biz sadece Rusya'dan almıyoruz. Diğer ülkelerden de alıyoruz."
"TÜRKİYE YALNIZCA RUSYA'DAN PETROL ALMIYOR"
Türkiye'nin Rusya’dan petrol ithalatında üçüncü sırada yer aldığına dikkat çeken Yıldırımtürk, “Türkiye sadece Rusya’dan değil, Azerbaycan, İran, Irak ve Libya gibi ülkelerden de petrol alıyor. Ancak Rusya’nın payı büyük ve bu nedenle kararın yankısı Türkiye’de de hissedilebilir” dedi. Yıldırımtürk ayrıca, Ukrayna-Rusya savaşının sürüyor olmasının ABD’nin bu sert adımlarını tetiklediğini, aksi halde böyle bir kararın masaya gelmeyeceğini söyledi.
ABD RUSYA VE İRAN'LA TİCARET YAPAN ÜLKELERE BASKI KURMAK İSTİYOR
Trump’ın öngörülemez yapısına dikkat çeken Yıldırımtürk, “Her an her şey olabilir. Dünya ticaretinde Çin eksenli bir ekonomik savaş yaşanıyor. Nadir metaller üzerinden Çin’e uygulanan gümrük vergileri de bu savaşın bir parçası. ABD, Rusya ve İran’la ticaret yapan ülkeleri hedef alarak dolaylı yaptırımlarla baskı kurmak istiyor. Bu denklemde Türkiye gibi ülkeler de risk altında” yorumunu yaptı.
JEOPOLİTİK DENGELER DEĞİŞECEK
Gümrük vergileri, Rusya ile herhangi bir ticari ilişkisi bulunan ülkelerden ABD’ye ithal edilen malların tamamına uygulanacak. Küresel ticarette gerginliği tırmandıracak bu karar, yalnızca enerji piyasalarını değil, jeopolitik dengeleri de etkileme potansiyeli taşıyor.
Mehmet Ali Yıldırımtürk konuyla ilgili değerlendirmesinde, “Esas olayın temeline baktığınız zaman belki kendi ülkesi için haklı olabilir ama dünya ticaretinde bir ticari savaşın Çin özelinde veyahut da Çin odağında devam edeceği görüntüsü var. Dolayısıyla her an her şey yaşanabilir. O bakımdan herkes temkinli olmaya çalışıyor ama ne kadar temkinli olacaksınız. Şimdi Çin ile Amerika arasında... Nadir metaller savaşı da başladı bir noktada. Çünkü nadir metallerin yüzde doksanı Çin'de olduğu söyleniyor. Bu nadir metaller savunma sanayinde, uçak sanayinde, füzelerin yapımında kullanılan metaller olduğu belirtiliyor. Aynı zamanda elektronik sektöründe de kullanıldığı söyleniyor. Üç sektör o bakımdan önemli. Ama bu nereden çıktı? Çin'e yüzde otuz gümrük vergisi uygulayınca Amerika bir hatta bu konuda anlaştık imzaya kaldı falan demiş olsa bile hala imza konumunda değil. O da ona karşı kendini korumak adına elindeki kozlarını Çin'de böyle kullanıyor tabii ki.” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE RUSYA'DAN NE KADAR PETROL İTHAL EDİYOR?
Türkiye, 2024 yılında Rusya’dan gerçekleştirdiği petrol ithalatını rekor seviyeye taşıdı. Bağımsız analiz şirketi Kpler’in verilerine göre, Türkiye’nin günlük ortalama Rus petrolü alımı yüzde 36 artışla 323 bin varile yükselirken, Haziran ayında bu rakam 449 bin varile ulaşarak aylık bazda tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verileri de bu artışı doğrularken, Ocak-Kasım 2024 döneminde toplam ithalat 15,4 milyon tona çıkarak 2022'deki 12 milyon tonluk rekoru geride bıraktı. Türkiye’nin Rusya’ya yönelik enerji bağımlılığı azımsanamayacak boyutlarda.
TÜRKİYE SAVAŞTA BİLE EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ OLDU
Türkiye, 1 Ocak 2023 - 30 Temmuz 2025 tarihleri arasında Rusya’dan toplam 90,3 milyar dolarlık fosil yakıt ithalatıyla dünyanın en büyük üçüncü alıcısı konumuna yükseldi. Görsel verilere göre, Türkiye'nin bu süreçte Rusya'dan yaptığı ithalatın 62,1 milyar doları petrol, 8,1 milyar doları kömür ve 20,1 milyar doları doğalgaz alımlarından oluştu.
TÜRKİYE EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ MÜŞTERİ
Türkiye bu dönemde, yalnızca Çin (219,5 milyar dolar) ve Hindistan’ın (133,4 milyar dolar) ardından gelerek Avrupa Birliği’ni (70,4 milyar dolar) geride bıraktı. Bu durum, Türkiye'nin enerji arz güvenliğinde Rusya’ya olan bağımlılığını gözler önüne sererken, aynı zamanda ABD'nin gündeme getirdiği ikincil yaptırım planları karşısında ekonomik riskleri de artırıyor.
Özellikle petrol ithalatında öne çıkan Türkiye, Rusya’nın en büyük üçüncü müşterisi olarak, ABD’nin uygulamaya koymayı planladığı %100 ikincil gümrük vergileri karşısında potansiyel hedef ülkeler arasında yer alıyor. Enerji ithalatının finansal boyutunun büyüklüğü, Türkiye’nin dış ticaret dengesi ve enerji güvenliği açısından bu politik gelişmeleri doğrudan etkileyebilir nitelikte.
