ABD’de yapılan yeni bir bilimsel araştırma, hâlihazırda kanser tedavisinde kullanılan iki ilacın Alzheimer hastalığının yol açtığı beyin hasarlarını tersine çevirebildiğini ortaya koydu.
California Üniversitesi San Francisco (UCSF) ve Gladstone Enstitüleri tarafından yürütülen çalışmada, letrozol ve irinotekan adlı iki kanser ilacının, Alzheimer ile ilişkili genetik bozulmaları düzeltebildiği belirlendi. Her iki ilaç da ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından daha önce onaylandığı için, Alzheimer için klinik deney sürecinin hızlanabileceği belirtiliyor.
Tau proteinleri azaldı, hafıza geri geldi
Fareler üzerinde yapılan testlerde, Alzheimer’a bağlı olarak beyinde biriken zararlı tau proteinlerinin belirgin biçimde azaldığı görüldü. Aynı zamanda hayvanların hem öğrenme kapasitelerinde hem de hafıza testlerinde anlamlı düzeyde gelişmeler gözlemlendi.
Çalışmada her iki ilacın farklı beyin hücrelerine etki ettiği tespit edildi:
Letrozol, doğrudan nöronlara etki ederek sinir hücrelerinin işlevini iyileştirdi.
İrinotekan ise beyni destekleyen glia hücrelerini hedef aldı.
Bu çift yönlü etki sayesinde araştırmacılar, Alzheimer’ın farklı biyolojik yönlerini aynı anda hedef alabilen kombinasyon terapisi geliştirilebileceğini ifade ediyor.
“Tek hedefli tedaviler yetersiz kalıyor”
Araştırmayı yürüten UCSF Nörobilimci Dr. Yadong Huang, Alzheimer’ın yalnızca tek bir gen ya da proteinle açıklanamayacağını vurguladı. Huang, “Hastalık muhtemelen birçok genetik ve moleküler değişikliğin birleşimiyle ortaya çıkıyor. Bu nedenle tek bir hedefe odaklanan ilaçlar çoğu zaman etkili olmuyor,” dedi.
Kişiselleştirilmiş tedavi mümkün olabilir
Araştırmada kullanılan yapay zekâ destekli veri analizi, gen ifadesindeki farklılıklara göre ilaç etkisinin değişebileceğini ortaya koydu. Bu da gelecekte kişiye özel Alzheimer tedavilerinin önünü açabilecek önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
55 milyon kişi için umut
Dünya genelinde 55 milyondan fazla Alzheimer hastası bulunuyor. Bu sayının önümüzdeki çeyrek yüzyılda iki katına çıkması bekleniyor. Uzmanlar, mevcut tedavilerin hastalığın yalnızca semptomlarını hafiflettiğini, köklü çözümler için bu tür çok hedefli yaklaşımların kritik önemde olduğunu belirtiyor.
Gladstone Enstitüleri’nden hesaplamalı biyolog Dr. Marina Sirota, “Farklı veri kaynaklarının bizi aynı biyolojik yollar ve aynı ilaçlara yönlendirmesi son derece heyecan verici. Farelerde elde edilen bu etkiler, gerçekten doğru bir yolda olduğumuzu gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Araştırmanın sonuçları, saygın bilim dergisi Cell’de yayımlandı.
